منتها در زبان ترکی آذربایجانی، تغییر حروف دقیق تر هستند و از قوانین بیشتری تبعیت می کنند و مختص به محاوره نیستند، بلکه در نوشتار هم باید آنها را رعایت کرد.
۱ – حروف بی صدای ضعیف (بی ثبات)
حروفی هستند که صدای آنها ثابت نبوده و در مواردی به ویژه در اشعار و در کتب قدیمی تغییر صدا می دهند. این ۸ حرف عبارتند از:
چ Ç – ق Q – ح H – ک K – پ P – س S – ش Ş – ت T
از حروف مذکور ۵ حرف وقتی بین دو واکه (حرف صدادار) قرار بگیرند، تغییر صدا می دهند. یعنی:
” ک K “ تبدیل به ” ی Y ” می شود
” ق Q “ تبدیل به ” غ Ğ ” می شود
” چ Ç ” تبدیل به ” ج C ” می شود
” پ P ” تبدیل به ” ب B ” می شود
” ت T ” تبدیل به ” د D ” می شود.
شایان ذکر است در زبان ترکی آذربایجانی ِ امروز، فقط به تغییر حروف ” ک K ” و ” ق Q ” اهمیت داده می شود و آن رابا اصولی که بالاتر گفته شد، صرف می کنند.
مثال:
یئمک yemək : غذا……….. یئمییم yeməyim : غذای من
” ک K ” همان طور که اشاره شد حرف ضعیف (بی ثبات ) است و در ترکیب ِ ” یئمییم “ (غذای من)، بین دو حرف صدادار ِ ” فتحه ə ” و ” ای i ” قرار گرفته است. طبق قاعده ای که ذکر شد، حرف ” ک K ” به حرف ” ی Y ” تبدیل خواهد شد.
یئمک + یم : یئمـ ک (ک –> ی) یم => یئمییم yemək + im: yemə k (k–>y) im => yeməiym
مثال:
اوشاق uşaq : کودک …… اوشاغیم uşağım : کودک من، بچه ی من
” ق Q ” همان طور که اشاره شده حرف بی ثبات است و در ترکیب ” اوشاغیم ” (کودک من، بچه ی من)، بین دو واکه ی (حرف صدادار) ” آ a ” و ” ای ı ” قرار گرفته است و طبق قاعده ای که گفته شد، حرف ” ق Q ” به حرف ِ ” غ Ğ ” تبیدل خواهد شد.
اوشاق + یم : اوشا ق ( ق –> غ ) یم => اوشاغیم uşaq + ım: uşa q (q–> ğ) ım => uşağım
مثال های دیگر:
اُخوماق: خواندن… اُخوماغیم: خواندن ِ من (ق–> غ) (oxumaq… oxumağım (q –> ğ
گولمَک: خندیدن…. گولمَییم: خندیدن ِ من (ک –> ی) (gülmək… gülməyim (k –> y
آغلاماق: گریه کردن..آغلاماغیم: گریه کردن ِ من (ق–> غ) ( ağlamaq…ağlamağım (q–> ğ
ایتمَک: گم شدن…. ایتمَییم: گم شدن ِ من (ک –> ی) (itmək…itməyim (k –> y
دینمَک: حرف زدن.. دینمَییم: حرف زدن ِ من (ک –> ی) (dinmək…dinməyim (k –> y
دئمَک: گفتن…… دئمَییم” گفتن ِ من (ک –> ی) (demək…deməyim ( k –> y

استثنا:
کلماتی که از زبان های دیگر وارد زبان ترکی آذربایجانی شده اند با قانون مذکور صرف نمی شوند و ” ک K ” و ” ق Q ” آنها بعد از گرفتن پسوند تغییر نمی کند.
مثال:
خالق ( کلمه عربی )….. خالقیم
بابک ( کلمه فارسی )…. بابکیم
اما کلمه ی ترکی ِ “ بَه بَک ” ….. بَه بَه ییم ( ک –> ی)

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: